Chatboty konwersacyjne (np. ChatGPT, Google Gemini, Claude od Anthropic) to programy oparte na sztucznej inteligencji, które potrafią prowadzić rozmowy z użytkownikami. Wykorzystują one duże modele językowe (LLM), ucząc się na ogromnych zbiorach tekstów i generując płynne, logiczne odpowiedzi. Współczesne boty są coraz mądrzejsze – jak zauważa Bankier, potrafią rozpoznawać ton i intencje rozmówcy, a nawet naśladować styl konkretnej osoby. Dzięki temu chatboty mogą odpowiadać na pytania i wykonywać polecenia w naturalny sposób – od pogody po porady czy analizy.

Jednak chatboty mają też poważne ograniczenia. Nie przeżywają emocji i nie posiadają własnych opinii, więc ich odpowiedzi są zwykle neutralne i pozbawione osobistego tonu. Często udzielają nadmiernie precyzyjnych, schematycznych odpowiedzi – brzmią poprawnie, ale bez spontanicznej zmienności czy humoru. Reagują też nienaturalnie pod względem czasu: odpowiadają natychmiast (lub nagle „zawieszają się” przy trudniejszym pytaniu). Boty zazwyczaj działają według wyuczonych scenariuszy – jeśli zapytasz je o coś spoza przygotowanego zakresu (np. o lokalną pogodę czy najnowsze wiadomości), mogą odpowiedzieć ogólnikowo lub wcale. Podsumowując, mimo postępu w generatywnej AI, botom brakuje elastyczności człowieka – łatwo to wyłapać, zwracając uwagę na styl i zachowanie rozmówcy.

Jak odróżnić bota od człowieka?

Boty często zdradzają się samym stylem rozmowy. Oto typowe sygnały:

• Brak emocji: Chatbot nigdy nie zmieni tonu ani nie wyrazi prawdziwych uczuć – odpowiada zawsze neutralnie. Jeśli zadasz pytanie wymagające empatii lub emocji, prawdziwa osoba może zażartować lub podzielić się wrażeniami, a bot odpowie schematycznie.

• Schematyczny język: Boty często bazują na gotowych szablonach. Używają powtarzalnych fraz, unikają dłuższych wypowiedzi i zwykle brzmią bardzo poprawnie (czasem wręcz sztucznie). Często wtrącają formułki typu „Przepraszam” lub „Nie jestem pewien”, gdy pytasz o coś trudnego.

• Błyskawiczny czas odpowiedzi: Bot nie „pisze” powoli jak człowiek – często od razu wysyła całą odpowiedź naraz. Jak zauważa Bitdefender, w czacie wskaźnik „pisania…” może w ogóle się nie pojawić lub nie odpowiadać długości tekstu. Jeśli otrzymujesz pełną odpowiedź niemal natychmiast po zadaniu pytania, może to być program.

• Brak spójności: Człowiek potrafi czasem zmienić temat, zamotać myśl lub zadać absurdalne pytanie. Boty raczej trzymają się logicznej ścieżki i nie odchodzą od utartego szablonu. Jeśli zadawane pytania brzmią dla Ciebie zbyt podobnie, a odpowiedzi za każdym razem są bardzo spójne i przewidywalne, to kolejna wskazówka, że to automat.

Przykładowe testy na bota

Aby zweryfikować, czy rozmawiasz z chatbotem, można przeprowadzić kilka prostych testów:

• Wiadomości lokalne/pogoda: Zapytaj o bieżące wydarzenia w Twoim mieście lub aktualną pogodę. Człowiek (czy nawet asystent głosowy) powinien mieć łatwy dostęp do takich informacji, natomiast boty generujące tekst zazwyczaj powiedzą, że nie mają najnowszych danych. Przykład: „Jaka jest teraz pogoda w Gdańsku?” – ChatGPT czy inny chatbot najpewniej przyzna, że nie ma dostępu do aktualnych danych.

• Nietypowe/abstrakcyjne pytania: Zadaj jakieś zabawne lub absurdalne pytanie, np. „Opowiedz mi żart o robocie, który dostał wakacje” albo „Jaki kolor ma dźwięk?”. DzieńDobry TVN radzi użyć abstrakcyjnego pytania – niespodziewane, trudne do przewidzenia. Bot może odpowiedzieć bardzo ogólnie lub zignorować absurd. Prawdziwy rozmówca albo się ucieszy z żartu, albo zareaguje emocjonalnie.

• Temat emocjonalny: Powiedz np. „Jestem dziś smutny – co o tym myślisz?”. Człowiek prawdopodobnie zacznie dodawać otuchy lub wyrazić empatię, a chatbot odpisze neutralnie (nie odczuwa uczuć). Możesz też poprosić o osobistą opinię czy historię – bot zwykle odpowie niezręcznie: „Nie mam własnych doświadczeń” czy „Jako model AI nie mogę…”.

• Powtórzenia i parafrazy: Zadaj kilka razy to samo pytanie, formułując je różnie. Człowiek zwykle odpowie spójnie, natomiast bot może się pogubić lub dać bardziej mechaniczne odpowiedzi. Gdy widzisz brak elastyczności w odpowiedziach (ciągłe powtarzanie), to prawdopodobnie rozmawiasz z AI.

Transparentność i etyka komunikacji

W praktyce firmy coraz częściej informują klientów, czy rozmawiają z chatbotem. Transparentność buduje zaufanie – jak podkreśla Bankier, „mamy prawo wiedzieć, czy rozmawiamy z maszyną”. W marketingu to już standard: na stronach firmowych często pojawia się opis bota lub adnotacja, że czat jest automatyczny. Dzięki temu użytkownik nie czuje się oszukany i wie, jakie ma oczekiwania. Pamiętajmy też, że nawet najlepszy chatbot ma ograniczenia – czasami się myli lub odmawia odpowiedzi. Dlatego zawsze warto zachować zdrowy sceptycyzm i być świadomym, że za komunikatem może stać program, a nie żywa osoba.

Choć nowoczesne chatboty (ChatGPT, Gemini, Claude) potrafią płynnie odpowiadać na wiele pytań, ich odpowiedzi zwykle są zbyt logiczne, pozbawione emocji i nieco szablonowe. Aby to sprawdzić, warto zadawać nietypowe lub emocjonalne pytania, obserwować styl wypowiedzi i tempo reakcji. Jeśli rozmówca odpowiada zawsze podobnie, bardzo szybko i brakuje mu własnych opinii – prawdopodobnie rozmawiasz z botem.